Son bilimsel araştırmaya göre Avrupa’da kaç kurt var ve Hollanda’da kurtlar nasıl artıyor

 Hollanda son yıllarda Kurtların insanlara yönelik saldırıları ve kurtların potansiyel tehlikeleri üzerine tartışmalara sahne oluyor.  PLOS Sustainability and Transformation dergisinde yayımlanan bilimsel makaleye göre de Avrupa’daki genel kurt toparlanmasının en dikkat çekici örneklerinden biri de Hollanda. PLOS Sürdürülebilirlik ve Dönüşüm dergisinin Şubat ayındaki bir araştırmasına göre ve Nhaber.nl’in derlediği bilgilere göre, 2022’ye kadar Avrupa’daki kurt popülasyonları bir önceki on yıla göre neredeyse %60 arttı. Büyük etobur popülasyonları dünya çapında azalsa da, Avrupa gri kurtları ( Canis lupus’un bir alt türü ) bu eğilime meydan okuyor. Artış özellikle etkileyici çünkü Avrupa’da kurtlar büyük ölçüde insanların egemen olduğu bir manzarayı paylaşmak zorunda. Bulgular, kurtların kentsel ve tarımsal alanlarda insanlarla yaşamaya oldukça iyi uyum sağladığını, 19. ve 20. yüzyıllarda Avrupa’da neredeyse yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalmalarının ardından etkileyici bir geri dönüş gerçekleştirdiğini gösteriyor.

Avrupa’da kurtların (Canis lupus) dramatik bir şekilde yeniden sahneye çıkışı, yaban hayatı koruma tarihinde örneğine az rastlanır bir başarı öyküsü olarak dikkat çekiyor. 2025 yılında PLOS Sustainability and Transformation dergisinde yayımlanan kapsamlı bir araştırma, 2022 itibarıyla kıta genelinde 21.500’ün üzerinde kurdun yaşadığını ve bu sayının son on yılda %58 artış gösterdiğini ortaya koydu. Bu gelişme, sanayileşmiş, tarımsal açıdan yoğun kullanıma maruz kalmış ve 450 milyondan fazla insanın yaşadığı bir coğrafyada gerçekleşmesi bakımından özellikle çarpıcı.

Avrupa’da kaç kurt var?

Makalenin yazarlarına göre Avrupa’da yirmi binden fazla kurt var.  34 ülkedeki izleme raporlarına ve uzman değerlendirmelerine dayanan tahminler, 2022 yılına kadar en az 21.500 kurdun Avrupa’da yaşayacağını, bunların 19.000’inin Avrupa Birliği’nde (AB) bulunacağını, bunun 10 yıl önce tahmin edilen 12.000’e göre % 58’lik bir artış olduğunu ortaya koymakta

Araştırmaya göre, Avrupa’daki kurtların takibi farklı düzeylerde yürütülüyor. Bazı ülkelerde (örneğin Almanya, İtalya, İskandinavya) her birey DNA düzeyinde izlenirken, bazı ülkelerde yalnızca bölgesel sayımlar yapılıyor. Bu izleme faaliyetleri, yalnızca koruma amaçlı değil, aynı zamanda avcılık politikaları, kırsal kalkınma programları ve sınır ötesi işbirliklerinin şekillendirilmesi için de kritik veri sağlıyor.

Yine de araştırmacılar uyarıyor: Kurt popülasyonlarının bazı bölgelerde düşüşe geçtiği, ya da izlenemediği durumlar söz konusu olabilir. Özellikle Avusturya, Norveç ve bazı Balkan ülkelerinde, aşırı kontrol ya da siyasi kısıtlamalar nedeniyle veriler yetersiz.

HOLLANDA’NIN KURTLARLA İMTİHANI

2022 itibarıyla Hollanda, kurtların yeniden kalıcı hale geldiği ülkeler arasında yer aldı. Başlangıçta Almanya’dan geçen bireylerin “ziyaretçi” olarak değerlendirildiği bu süreç, Veluwe ve Drenthe bölgelerinde çiftleşen bireylerin ve yavruların tespit edilmesiyle artık kalıcı bir popülasyona dönüştü. 2023 itibarıyla ülkede en az üç aktif kurt çifti ve birden fazla doğum kayda geçti.

Yoğun İzleme ve DNA Tabanlı Takip

Hollanda, kurtları izleme konusunda Avrupa’nın en detaylı sistemlerinden birini uyguluyor. Fauna-monitoring ağı, otomatik kameralar, DNA örneklemesi ve kamu ihbarlarıyla her bireyin hareketi titizlikle izleniyor. Almanya ve Belçika ile sınır aşan popülasyonlar için ortak genetik veri bankaları oluşturuldu.

Saldırılar, Tartışmalar ve Siyasallaşan Yaban Hayatı

Ancak bu geri dönüş her zaman olumlu karşılanmadı. Özellikle 2022 sonrasında Veluwe bölgesinde kurt saldırıları Hollanda kamuoyunda geniş yankı uyandırdı. Bazı köylüler, kurtların gündüz vakti çiftlik hayvanlarına yaklaştığını, hatta köy merkezlerinde görüldüğünü rapor etti. 2023’te bir kurt, çitli bir alanda serbest gezen birkaç koyunu öldürdü; bu olay medya tarafından “kurt krizi” başlığıyla servis edildi.

Habituasyon Tartışması

Uzmanlar, bu davranışların doğrudan “insana alışmış” (habitué) bireylerden kaynaklandığını vurguladı. Özellikle ziyaretçilerin kurtları beslemesi ya da onlara yaklaşması, kurtların doğal korku refleksini zayıflatabiliyor. Hollanda Doğa ve Orman Kurumu (Staatsbosbeheer), ziyaretçilere yönelik bir dizi uyarı kampanyası başlattı: “Kurtu besleme, ona yaklaşma!”

2023 ve 2024’te gelen şikayetlerin ardından Gelderland Eyalet Meclisi, kurtlara karşı daha “aktif müdahale” çağrısı yaptı. Hollanda’nın mevcut doğa koruma yasaları uyarınca kurtlar sıkı biçimde koruma altında; ancak zarar oluşması halinde sınırlı “kovalama” ya da “uyutma” müdahalelerine izin verilebiliyor.

Bu tartışma, Hollanda’da geniş bir ideolojik fay hattını da açığa çıkardı. Çevreci gruplar ve yaban hayatı savunucuları kurtların varlığını doğal bir denge unsuru olarak savunurken, bazı çiftçi birlikleri ve sağcı siyasi partiler (örn. BBB – BoerBurgerBeweging) daha gevşek koruma yasaları talep etti.

Kurtlar Kalacak mı?

Avrupa düzeyinde olduğu gibi Hollanda’da da temel soru bu: Kurtlar, insan yoğunluğu yüksek bir ülkede kalıcı olabilir mi? Araştırmacılar bunun yalnızca ekolojik değil, kültürel bir mesele olduğunu belirtiyor. Kurtların varlığıyla birlikte, kırsal alanların doğayla yeniden ilişkilendirilmesi gerekiyor. Ama bu süreç, yalnızca biyolojiyle değil; hukukla, eğitimle ve toplumsal diyalogla mümkün olabilir.

Hollanda’da Kurtlar Geri Döndü Ve Tartışmalar Alevlendi

Avrupa’daki genel kurt toparlanmasının en dikkat çekici örneklerinden biri de Hollanda. 20. yüzyılın başlarında ülkede nesli tükenmiş kabul edilen kurtlar, 2015 sonrası Almanya üzerinden Veluwe ve Drenthe bölgelerine yeniden girdi. 2022 yılı itibarıyla en az üç üreme birimi (çift + yavru) gözlemlendi ve 2023’te ilk kalıcı popülasyon kayda geçti.

İstatistik Verilerle Kurtların Dönüşü (Hollanda):

*2024 verileri tahmini olup Staatsbosbeheer ve BIJ12 raporlamasına dayalıdır.
Kaynak: Dutch Wolf Reporting Platform, CEwolf Consortium, BIJ12

 Toplumsal Gerilimler ve “Habituasyon” Sorunu

Kurtların görünürlük kazanmasıyla birlikte, özellikle Veluwe çevresindeki kasabalarda artan endişeler basına sıkça yansıdı. 2023’te bir kurtun, gündüz saatlerinde çitle çevrili alandaki 8 koyunu öldürmesi ülke gündemine oturdu. Olay sonrası sosyal medyada “kurt tehdidine karşı acil yasa değişikliği” çağrıları yayıldı.

Ancak bilim insanları daha temkinli. Wageningen Üniversitesi’nden yaban hayatı biyoloğu Dr. M. van Ginkel, bu davranışların çoğunun “insan tarafından beslenen veya yaklaşılmasına izin verilmiş kurtlar” tarafından sergilendiğini belirtiyor:

“Doğal davranış gösteren kurt, insanı tehdit olarak görür. Ancak beslenen bir birey, av yerine barınağa yaklaşabilir.”

Bu olgunun adı: habituasyon – yani yaban hayvanlarının insan varlığına alışması.

Yasa, Siyaset ve Algı

Hollanda’da kurtlar 1991’den bu yana “korunan tür” statüsünde. Ancak Gelderland Eyaleti, 2023 sonbaharında “aktif müdahale rejimi” isteyerek, sorun yaratan bireylerin uyuşturularak başka bölgelere taşınmasını gündeme getirdi.

Bu talepler, kırsal-kentsel ayrışmayı da tetikledi. Kırsal bölgelerde yaşayan birçok çiftçi, kurtları “şehirli doğaseverlerin romantize ettiği bir tehdit” olarak görürken; kent merkezli çevreci örgütler, “Avrupa’nın doğal mirasının yeniden inşası” söylemiyle kurtları destekliyor.

2024 başında ise BBB (BoerBurgerBeweging – Çiftçi Yurttaş Hareketi) partisinden gelen yasa gevşetme teklifi Hollanda Parlamentosu’na taşındı. Karşıt kampanyalar arasında slogan savaşları başladı:

“ Laat de wolf leven” (Kurt yaşasın!)

“ Liever schapen dan wolven” (Kurt yerine koyun isteriz!)

Avrupa İçin Ders: Uyum mu, Sınır mı?

Avrupa’daki kurt toparlanmasını anlatan Di Bernardi ve arkadaşlarının çalışması, Hollanda’yı bu dönüşümün kritik eşiğindeki laboratuvar olarak görüyor. Kıta çapında en yoğun nüfuslu ve en düzenlenmiş doğa kullanımına sahip bu ülkede, kurtların varlığı yalnızca biyolojik değil, toplumsal ve sembolik bir sınav anlamına geliyor.

Bir anlamda Hollanda, Avrupa’nın kurtlarla nasıl birlikte yaşayabileceğine dair model oluşturma potansiyeli taşıyor. Ancak bu model, sadece çitler ve DNA testleriyle değil, kültürel alışkanlıkların, yasal çerçevelerin ve kamusal algının birlikte evrilmesiyle mümkün.

Yaşar Yavuz -nhaber.nl