1 Mayıs Her Yerde Bayram, Peki Hollanda Neden Farklı?

Avrupa sokakları kutlamalarla dolarken, Hollanda’da İşçi Bayramı sıradan bir gün gibi geçiyor. Bu sessizliğin ardında tarihsel ve kültürel bir tercih mi yatıyor?

Bugün 1 Mayıs. Fransa’dan Almanya’ya, İtalya’dan Belçika’ya kadar birçok Avrupa ülkesinde bu tarih, emek ve dayanışmanın sembolü olarak resmi tatille, yürüyüşlerle ve kutlamalarla anılıyor. Ancak Hollanda’da ne meydanlar doluyor ne de işçiler evde dinleniyor. 1 Mayıs, burada hâlâ resmi tatil değil. Peki neden?

Tarihsel olarak 1 Mayıs, 19. yüzyılın sonlarında ABD’de başlayan 8 saatlik iş günü mücadelesinin bir yansıması olarak tüm dünyaya yayıldı. Avrupa’da özellikle sanayileşmenin yoğun olduğu ülkelerde işçiler sokaklara döküldü. Ancak Hollanda’da işçi hareketleri diğer ülkelere kıyasla daha yumuşak bir seyir izledi. Sendikalar güçlü olsa da, hak mücadelesi çoğunlukla masada, uzlaşma yoluyla verildi.

Uzmanlar, Hollanda’nın bu yaklaşımını “polder modeli” diye bilinen toplumsal uzlaşı kültürüyle açıklıyor. Grev ve gösterilerin yerine müzakere ve ortak çözümler ön planda tutuldu. Bu nedenle 1 Mayıs, Hollanda’da hiçbir zaman geniş çaplı bir toplumsal hareketin simgesi haline gelemedi.

Buna rağmen küçük bir istisna var: Temizlik işçileri. Toplu iş sözleşmelerinde 1 Mayıs, tatil günü olarak geçiyor ve bu işçiler isterlerse bu gün ya da doğum günlerinde izin kullanabiliyor. Ancak bu, genel nüfusu kapsamıyor.

İlginç bir çelişki de Amsterdam borsasında görülüyor. Borsa bugün kapalı. Bunun nedeni, Hollanda borsasının Brüksel, Paris ve Lizbon borsalarıyla birleşmesi ve Avrupa Merkez Bankası’nın işlem takvimine göre hareket edilmesi. Yani sermaye, 1 Mayıs’ta dinleniyor ama emek çalışmaya devam ediyor.

Günümüzde özellikle genç kuşaklar ve göçmen topluluklar arasında, 1 Mayıs’ın resmi tatil olması gerektiğini savunan sesler artıyor. “Bu günü tanımamak, emeğin tarihine ve bugününe saygısızlık,” diyorlar. Ancak bu talepler henüz siyasi düzeyde güçlü bir yankı bulmuş değil.

Sonuç olarak Hollanda’da 1 Mayıs, sessizliğin günü olmaya devam ediyor. Ancak bu sessizlik, kabullenilmişlikten değil; tarihten gelen bir tercih. Değişip değişmeyeceğini ise gelecek kuşakların emeğe verdiği değer belirleyecek